دستخطی قدیمی؛تنها سند تاریخی روابط کهن ایران و ژاپن - وبلاگ خبری

به گزارش وبلاگ خبری، قدیمی ترین خط فارسی در ژاپن متعلق به سال 1217 میلادی است برای اولین بار استاد هاندا از پژوهشگران ژاپنی در سال 1909 متوجه شد که این دستخط فارسی است و آن را طی سخنرانی در دانشگاه کیوتو معرفی کرد و در سال 1950 جزو آثار ملی ژاپن به ثبت رسید دستخطی که ابتدا خیلی بی اهمیت دیده می شد اکنون تنها سند تاریخی مراودات فرهنگی ایران و ژاپن است.

ایرنا: سفارت ایران در ژاپن، این دستخط که قدیمی ترین خط فارسی در ژاپن است در سال 1217 میلادی توسط راهب بودایی بنام کیوسی وارد ژاپن شد هنگامی که او از چین راهی برگشت به ژاپن بود دوستان ایرانی او در چین برایش این خط را به یادگار نوشتند او آنرا نگه داشت تا امروز بنام سند تاریخی در موزه کیوتو قرار گیرد.

این دستخط به شکل یک برگه مستطیلی شکل است که بر روی آن چند بیت و مصرع شعر نوشته شده است خانم اوکادا از محققان ژاپنی در مورد این خط می گوید: هنگام ترجمه ویس و رامین اسعد گرکانی متوجه شدم که بیت اول از اسعد گرگانی و بیت دوم هم از شاهنامه فردوسی است.

دو بیت اول این دستخط به شرح زیر است.

جهان خرمی با کس نماند/ فلک روزی دهد روزی ستاند - اثر اسعد گرگانی در کتاب ویس و رامین

جهان یادگارست و ما رفتنی / بمردم نماند به جز مردمی - اثر فردوسی در شاهنامه

در دست نوشته مذکور، رباعی یا چهار بیت بعدی حالت خط کوفی دارد و بدرستی و یقین خوانده نمی گردد بویژه بیت سوم، دکتر محمد عجم نویسنده کتاب نقش پارسی بر بناهای فاخر هند در این مورد می گوید: همه اشعار این دستخط با اندکی دقت قابل خواندن هستند بجز یک بیت که می توان آن را به چندین صورت خواند او می گوید راز شعر در همین بیت است زیرا نام نویسنده دستخط مذکور بدون تردید در این بیت است و او خلیف یا خلیفه نام داشته است.

چهار مصرع یا رباعی دوم این دستخط به شرح زیر است

گر در اجلم مسامحت خواهد بود/ روشن کنم این دیده به ملاقات تو زود

یعنی خلیف گردد آس کبود/ بدرود منست تو زمن بدرود (یعنی بدرود و خداحافظی من از تو و تو از من بدرود و به سلامت).

بیت سوم همانند خط کوفی نوشته شده و آن را می توان به چهار شکل مختلف خواند، خلیف گردد آس (دامن) کبود، یعنی خلیفه گردد این عبود، خلیف گردد ابن عبود، عین خلیف گردد آس کبود، خلیف گردد آس کبود، کوی خلیف گردد آس کبود، خلیف کرد دامن کبود.

اما آنچه مهم است این است که خلیف یا خلیفه نویسنده دستخط است و او اشاره به چرخ گردون و (آس) آسمان و گردش روزگار دارد و تقریبا آنچه در ذهنش بوده معادل ضرب المثل کوه به کوه نمی رسد آدم به آدم می رسد را در این بیت مورد نظر داشته است خلیف و خلیفه در زبان فارسی معانی مختلفی دارد از جمله خلیفه یعنی سلطان، امیر، نانوا، رهبر کلیسای ارمنی و آدم فرهیخته.

کیوسی یا که سه راهب معروف بودایی است که سال 1285 میلادی در خانواده ای سرشناس به جهان آمد در همان دوره نوزادی بر اثر اشتباه دایه به طور غیر عمد بر زمین افتاد و ستون فقراتش آسیب دید و از شکل طبیعی خارج شد در جوانی ترک خانه کرد و به معبدی بودایی رفت تا راهب گردد در 29 سالگی در دوره سونگ به چین رفت که در این سفر کشتی آنها با طوفان و بارانی شدید روبرو شد و دکل کشتی شکست اما آنها با هر گرفتاری که بود پایان به فوجیان چین رسیدند.

کیوسه در دو معبد بودایی چین تحصیل کرد و در برگشت از چین منابع و کتب بودایی زیادی با خود به ژاپن آورد در میان نوشته هایی که او با خود از چین آورد برگه ای وجود داشت به عرض 33 سانت و طول 50 سانتیمتر.

کیوسه در حاشیه این کاغذ نوشته است سال 1217 در گوانجو چین با 3 فرد خارجی ملاقات کردم و از آنها خواستم که به خط خود چیزی برایم بنویسند آنها این دستخط را نوشتند.

به این برگه دستخط نان بانموجی گفته بودند یعنی خط مردمان بیگانه، او فکر می کرد که این نوشته بخشی از سوترا (سوره کتاب) بودایی است و او قصد داشت این سوغات را به راهب دیگر این دوره یعنی راهب میوئی اهدا کند که سال 1203 تصمیم داشت به هند برود اما به دلیل سختی و مسائل نتوانست راهب ها همیشه فکر می کردند که این دست نوشته قسمتی از سورا یا آموزه های بودا است تا اینکه در سال 1909 دکتر هاندا فارسی بودن آنرا شناخت و معرفی کرد.

قدیمی ترین خط ژاپنی که نام یک پارسی را همراه دارد

اما قدیمی ترین خط ژاپنی که نام یک فرد پارسی روی آن نوشته شده است یک تکه چوب مربوط به سال 765 میلادی است و در موزه نارا نگهداری می گردد ژاپن تایمز به نقل از موسسه ملی و تحقیقاتی دارایی های فرهنگی نارا اعلام کرد که یافته های یک پژوهش جدید تاکید می کند ژاپن باستان از طریق جاده ابریشم ارتباط قدرتمندی با دیگر فرهنگ های جهانی داشته است.

این موسسه تحقیقاتی اعلام کرد عکس های مادون قرمز جدیدی که از یک لوح چوبی متعلق به قرن هشتم در ژاپن بررسی شده حاکی از آن است یک فرد ایرانی که آموزگار بوده در دربار سلطنتی ژاپن حضور داشته است.

گرچه پذیرفته شده که ژاپن روابط تجاری فرهنگی زیادی با کشورهای مختلف از طریق جاده ابریشم داشته است اما مدارکی که گواه این ادعا در ژاپن باستان باشد بسیار نادر بود و به همین دلیل این یافته جدید از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

آکی هیرو واتانابه یکی از پژوهشگران موسسه تحقیقاتی نارا در این باره گفت: ایران و ژاپن حداقل از قرن هفتم میلادی روابط تجاری مستقیمی با یکدیگر داشته اند اما بررسی جدید بر روی یک لوح چوبی که اولین بار در دهه 1960 میلادی در منطقه باستانی نارا کشف شده است نشان از آن دارد که رابطه میان ایران و ژاین بسیار گسترده تر بوده و فردی ایرانی در آن زمان در یک آکادمی ویژه آموزش مقامات دولتی حضور داشته و به سبب تخصص ایرانیان باستان به احتمال فراوان به این افراد در کاخ هی جو ریاضیات می آموخته است.

در گنجینه شو سوئین در شهر نارای ژاپن تعدادی از آثار ایرانی دوره پارسی از جمله پیاله شیشه ای ساسانی نگهداری می گردد از آنجا که آیین بودایی از خراسان بزرگ ریشه گرفته است کتب بودایی نیز با خود واژگانی از پارسی کهن به جهان صادر کرده است.