داربست ها در مسجد جامع عباسی کاملا اشتباه اجرا شده اند - وبلاگ خبری

به گزارش وبلاگ خبری، ایسنا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده و سخنان یک کارشناس مباحث بازسازی میراث معماری، داربست ها در مسجد جامع عباسی کاملا اشتباه اجرا شده اند.

امیرحسین دهباشی اظهار کرد: من موضوع خطای بزرگ در شیوه بستن داربست ها برای بازسازی گنبد مسجد جامع عباسی را دو سال قبل مطرح کردم و در این خصوص بطور مفصل با دوستان مرتبط با این پروژه صحبت نموده بودم و اینطور که می پنداشتم همه در جریان اشتباه بسته شدن داربست ها بودند. اگر به این موضوع همان موقع توجه لازم میشد با هزینه کمتر از نیم میلیون تومانی و صرف دو روز کاری میشد جلوی این صدمات بیشتر در این گنبد را گرفت.

او درباره اشتباه در داربست زنی شرح داد: در داربست زنی برای بنای تاریخی داربست ها همواره باید وزن خود را به تنهایی تحمل نمایند و هیچ تکیه گاهی به بنای تاریخی نداشته باشند، در حالیکه سیستم داربستی که در گنبد مسجد جامع عباسی بکار رفته، پروفیل های گرد توخالی (لوله) بوده که بواسطه بست های استحکاکی به یکدیگر متصل می شوند و این سیستم لوله و بست استحکاکی برای پایداری و جلوگیری از لرزش حین کار روی آن همواره احتیاجمند تکیه گاه است، هرچند همین سیستم هم بدون کفراژ بندی اجرا شده بود که در این کارگاه داربست ها بالاجبار به تکیه گاه، گنبد خود را پایدار نگه می داشتند.

ضمن اینکه این سیستم بست ها در دراز مدت بواسطه لرزش یا فرسایش مقاومت خود را از دست می دهند و نتیجه آن در صورت عدم توجه و اصلاح، به معنی تحمیل وزن بیشتر به محل تکیه گاه خود بوده که الزام بر بازبینی و کنترل ادواری اجزای تشکیل دهنده داربست را دوچندان می نماید.

این معمار حفاظتگر با بیان اینکه در داربست زنی گنبد مسجد جامع عباسی داربست ها وزن خود را به سازه گنبد تحمیل نموده اند، اضافه نمود: تکیه گاه محلی است که وزن سازه و نفرات متردد بر آن و نیروی جانبی وارده به داربست بواسطه باد و تغییرات جوی را از کلیت حجم داربست گرفته و به یک سطح مقطع کوچک در سازه سنتی وارد می نماید، این موضوع در برترین حالت عامل تورفتگی و اعوجاج و در بدترین حالت باعث پانچ کردن سازه می گردد. از همین روست که می بینیم که مسئولین بیان می نمایند داربست ها در محل تکیه گاه به گنبد، به کاشی های گنبد نیز آسیب وارد نموده اند.

دهباشی درباره اینکه چه نوع داربستی برای این بازسازی مورد احتیاج بوده، گفت: ما در ایران چند سیستم داربست داریم که همه گیر و متداول ترین آن همین لوله و بست های استحکاکی هستند که برای اجرای آن استاندارد ملی تعریف شده اما بسیاری از مجریان و ناظران از وجود آن بی اطلاع هستند. نوع دیگری از داربست ها در بیرون از ایران بسیار متداول است و در ایران با نام تجاری زودبست شناخته می گردد و در بیشتر پروژه های بازسازیی کشورهای پیشرفته و حتی آسیای شرقی از این نوع داربست استفاده می گردد و نمونه شاخص آن را در بازسازی کلیسای نوتردام یا طاق کسری می بینیم.

این معمار حفاظتگر بزرگترین تهدید برای مسجد جامع عباسی را خروج مجموعه میدان نقش دنیا از لیست میراث دنیای یونسکو برشمرد و توضیح داد: اگرچه قضاوت من از روی مجموعه اطلاعات منتشر شده در خصوص وقایع حول این میدان تاریخی است و نظر قطعی به و آنالیز جامع این موضوع احتیاجمند است و انحصاراً در خصوص دلایل بروز اعوجاج در گنبد اگر داربست عامل اصلی اعوجاج در پوسته خارجی باشد قطعا بر سازه اصلی گنبد لطماتی را وارد نموده و اگر گنبد از داخل آنالیز گردد وجود ترک های مختلف در زیر و محدوده محل اعوجاج می تواند گویای بروز لطمات سازه ای باشد.

این کارشناس ارشد بازسازی میراث معماری افزود: از سوی دیگر مبانی نظری بازسازی و بلاخص اصل امانت داری در بازسازی در اقدامات ترمیمی گنبد مسجد جامع عباسی رعایت نشده و قطعات لایه دکور خارجی (کاشی ها) بطور کامل تعویض شده است، ضمن اینکه این بازسازی به لحاظ اجرا نیز ایرادات بسیاری دارد که یکی از آنها استفاده نکردن از شابلون مناسب برای کنترل هندسه قوس ها بوده، درحالیکه باید دور گنبد ریل گذاری شده و یک شابلون عمودی و دوار کار گذاشته میشد تا تمام ترک ها با یکنواخت متوازن و کامل اجرا میشد.

او در پاسخ به اینکه چکاری میتوان برای بهبود شرایط گنبد انجام داد، گفت: صادقانه میگویم که گنبد باید بطور کامل آنالیز گردد و در صورت بروز لطمات سازه ای و تغییر در هندسه گنبد در اولین اقدام پوسته خارجی کامل پایین آمده و بعد از برطرف نقص ها و مقاوم سازی پوسته از نو اجرا گردد، چرا که به نظر می آید هندسه گنبد از بین رفته باشد. این گنبد از ابتدای ساقه تا رأس باید بر مبنای دایره پیش رفته باشد، در حالیکه اینطور به نظر می آید در جریان این بازسازی گنبد در برخی از نقاط از مقطع دایره به مقطع بیضی نزدیک شده است.

دهباشی در بخشی دیگر از صحبت های خود تاکید نمود: پروژه هایی مانند پروژه محور آقا نجفی و تأثیر سوء این پروژه بر پیوستگی بافت پیرامون میدان و به طبع آن متأثر شدن میدان از این تغییرات و از سویی دیگر بازسازی های پرحاشیه و تهدیدآمیزی چون گنبد مسجد شیخ لطف الله و بعلاوه پروژه مداخلات گسترده در گنبد مسجد جامع عباسی که بواسطه تعویض کامل لایه تزئین (کاشی های پوسته خارجی گنبد) یک پروژه نوسازی (به عنوان یک تغییر غیر قابل برگشت) و نه بازسازی دانسته می گردد که با خطاهای جدی و کیفیت متنازل در اجرا روبرو است که هویت تاریخی گنبد و نمود بصری و دیداری آن را نه تنها تحت الشعاع قرار داده است که خود به تنهایی می تواند عاملی بر قرارگیری نام میدان نقش دنیا در لیست میراث در خطر یونسکو باشد.

این معمار حفاظتگر اضافه نمود: حجم و کیفیت مداخلات در گنبد مسجد جامع عباسی را میتوان با کلیسای جامع کوتایسی که بیشتر با نام کلیسای جامع باگراتی در گرجستان شناخته می گردد هم جنس و هم سنگ دانست که مداخلات گسترده و غیر قابل برگشت در بازسازی این مجموعه باعث شد تا در سال 2017 از لیست سایت های میراث دنیای حذف گردد.