جایی که پول کم می آید - وبلاگ خبری

به گزارش وبلاگ خبری، علیرضا بهنام می گوید: این همه یارانه در بخش های مختلف کشور خرج می شود اما به کتاب که می رسد انگار پول کم می آوریم!

این شاعر و مترجم در گفت وگو با وبلاگ خبری درباره شرایط تبلیغ کتاب ها و کتابخوانی در رسانه ها و تبلیغات شهری اظهار کرد: کتاب کالایی است که تبلیغات آن با کالاهای فرهنگی دیگر فرق می کند. یعنی ما انتظار نداریم که به جز تبلیغ عمومی مسئله کتابخوانی، تبلیغ محیطی برای کتاب در سطح شهر ببینیم؛ البته امکان پذیر است اما معمولا اقتصادی نیست.

او در عین حال گفت: معمولا نه در ایران و نه در هیچ کشور دیگری نمی بینیم کسی برای یک کتاب در رسانه های گرم تبلیغ کند، دقیقا به همین دلیل که اقتصادی نیست؛ مگر در موارد خاصی مثل هری پاتر که از نظر تجاری به جایی رسیده که توجیه اقتصادی دارد. بنابراین باید گفت تنها راه درست و منطقی تبلیغ کتاب این است که مکانیزم های معرفی کتاب به خوانندگان خاص خودش را تقویت کنیم که متاسفانه در طول سال های اخیر در این زمینه معکوس عمل شده است.

علیرضا بهنام با توضیح بیشتر درباره شیوه تبلیغ برای کتاب بیان نمود: دو راه وجود دارد؛ یکی این است که بنگاه های انتشاراتی ریشه دار، قوی و دارای سنت و سیاست معین داشته باشیم که توانسته باشند چندین دهه خودشان را در فضای کتابخوانی و مخاطبان ادبیات تثبیت کنند. اما متاسفانه در کشور ما، نمی گذارند چنین نهادهایی اصلا به وجود بیایند. بسیاری از نشرهایی که سعی می کنند سنت خاصی را پایه گذاری کنند و با مخاطبان خود ارتباط بگیرند، بعد از مدتی به دلایلی تعطیل می شوند. گاهی این دلایل مربوط به مسائل ممیزی و مشکل شان با نهادهای نظارتی است و گاهی هم به دلایل اقتصادی است که چون حلقه های دیگر صنعت نشر خوب کار نمی کند، این ها به لحاظ اقتصادی متضرر می شوند.

او اضافه کرد: از سوی دیگر، ما باید برای مقوله کتاب که بخشی از ادبیات نوشتاری و فضای مکتوب فرهنگ مان است، نشریات و جوایز دیرپا داشته باشیم که بتوانند مدت طولانی دوام بیاورند و مخاطب و خواننده خود را تقویت کنند. البته این ها هم متاسفانه به همان دو دلیل پیشین (دلایل نظارتی و اقتصادی) از بین می فرایند. بنابراین در چنین شرایطی با حجم انبوه تولیدات کتاب روبرو هستیم، بدون این که این تولیدات بتوانند کانالیزه شوند و به دست مخاطب واقعی شان برسند. این همان شرایطی است که مشاهده می کنیم و در واقع چیزی به نام تبلیغ کتاب، به آن معنی که انتظار می رود، وجود ندارد.

بهنام در ادامه به کتاب های بازاری اشاره و بیان نمود: یک سری کتاب معین وجود دارند که ممکن است بعضی نیازهای فوری مخاطبان را پاسخ دهند؛ مثل راهنماها. راهنمای این که چگونه صدروزه فلان کار را کنیم و روانشناسی هایی که به علم روانشناسی مربوط نیستند و بیشتر توصیه های خلق و خویی برای مخاطبان شان دارند و معمولا هم مشکل زیادی را حل نمی کنند اما این احساس کاذب را در مخاطب به وجود می آورند که مشکلش حل شده است. همچنین کتاب های مدیریتی که در سال های اخیر تولیدشان با اوج گرفتن لیبرال دموکراسی در دنیا افزایش پیدا کرده و در کشور ما نیز. کاربرد این کتاب ها بیشتر کاربردی است، اگر چه، اگر نظر من را اگر بخواهید، نه روش ها و نه نتایجش را تایید نمی کنم؛ چون در جهت افزایش تفوق یک شخص بر دیگران و بهره کشی است. البته نظر من زیاد مهم نیست و این کتاب ها تولید می شوند و خواننده هم دارند.

این شاعر سپس با اعتقاد به ضرورت محدود شدن نظارت ها گفت: در چنین شرایطی، تصور می کنم اولین اقدامی که باید برای بهبود تبلیغ کتاب صورت بگیرد این است که این مسئله نظارت مقداری محدودتر شود به موارد خاصی که در قوانین مصرح است و چاره ای برای گریز از آن ها نیست. نظارت های سلیقه ای بر تولید کتاب کنار گذاشته شود. البته اگر نظر من را بخواهید، می گویم تولید کتاب اصلا نیاز به نظارت ندارد. بایستی هر اندیشه ای تولید شود، با مخاطبان خودش برخورد پیدا کند و اندیشه های مخالف آن هم وجود داشته باشد که اجازه قضاوت بدهد. اما فعلا به هر دلیلی، چنین چیزی در کشور ما میسر نیست. اما حالا که بناست نظارتی باشد، نظارت محدود باشد به موارد خیلی خاصی که گریزی از آن ها نیست و قانون معین کرده است.

علیرضا بهنام همچنین گفت: تا جای ممکن به تولیدکنندگان کتاب به شکل عادلانه و بدون در نظر گرفتن نزدیکی و دوری به مدیران مربوطه یارانه تعلق بگیرد تا بتوانند به لحاظ اقتصادی سرپا بمانند و از هم نپاشند. این همه یارانه در بخش های مختلف کشور خرج می شود اما به کتاب که می رسد انگار پول کم می آوریم! من فکر می کنم اگر این دو اتفاق بیفتد، مقداری امکان تولید این حلقه های واسط صنعت نشر بیشتر خواهد بود و در این صورت می توانیم امیدوار باشیم فضای تبلیغی برای کتاب شکل بگیرد.