پیش روان پزشک برویم یا روان شناس؟! - وبلاگ خبری

به گزارش وبلاگ خبری، روزنامه خراسان - دکتر مهدی سودآوری: روان شناس ها و روان پزشک ها در بین متخصص های حوزه سلامت روان، بیشترین تعامل را با جامعه دارند و مردم بیشتری به آن ها مراجعه می نمایند. شباهت عمده این دو در رویکرد، توجه به مقوله سلامت روان است. در این بین روان پزشک ها مانند باقی دانش آموختگان رشته های پزشکی، اولویت را بر مسائل ملموس و عینی مانند شیمی مغز و سیستم عصبی انسان قرار می دهند، در حالی که روان شناس ها که از سنت علوم انسانی پیروی می نمایند، در کنار فعل و انفعالات شیمیایی مغز به مسائل غیرملموس مانند روان افراد، شخصیت، سبک تفکر و ... هم توجه می نمایند.

بر اساس علوم تجربی، هر آن چه به صورت عینی و ملموس قابل اندازه گیری نباشد، فاقد ارزش علمی تلقی می گردد، اما بر اساس علوم انسانی، منحصر به فرد بودن هر انسانی به همراه عواطف و احساسات، افکار، ناخودآگاه و ... مورد توجه قرار می گیرد. با این توضیحات، برای کدام اختلالات روانی باید به روان پزشک و برای کدام اختلال ها باید به روان شناس مراجعه کنیم؟

تفاوت بنیادی روان شناس با روان پزشک

پزشکان به ابعاد جسمانی توجه بیشتری دارند در حالی که روان شناس ها مسائل اجتماعی و معنوی را هم مد نظر قرار می دهند. این تفاوت دیدگاه بنیادی باعث ایجاد تفاوت اساسی بین روان شناس و روان پزشک شده است. اختلالات و مسائلی که ناشی از نبود تعادل در مواد شیمیایی یا اختلال در ارتباطات بخش های مختلف مغز است، در حیطه کار روان پزشک ها قرار می گیرد.

بیماری هایی مانند اسکیزوفرنی، اختلال های بسیار شدید خلقی مانند افسردگی و اضطراب های شدید که باعث قطع ارتباط افراد با واقعیت شده است. در مقابل روان شناس ها با مسائل ارتباطی و خلقی که باعث درک نامتوازن از واقعیت می گردد، روبه رو هستند. توجه به تفاوت این دو حالت، راهنمای بسیار مفیدی برای افراد و خانواده هاست که تشخیص بدهند احتیاج به روان شناس دارند یا روان پزشک.

افسرده ها به روان پزشک مراجعه نمایند یا روان شناس؟

طبق آن چه گفته شد، یک فرد افسرده را در نظر بگیرید که گرایش دارد همواره مسائل و شکست ها را بزرگ کند؛ این فرد باید با مراجعه به روان شناس درصدد حل مشکل خود باشد، اما در مقابل، فردی که افسردگی بسیار شدیدی دارد که دیگر هیچ درکی از واقعیت ندارد و خود را در سیاهی مطلق می بیند برای آغاز درمان مراجعه به روان پزشک برای او بهتر است.

اول به روان شناس مراجعه کنید، سپس روان پزشک

روان پزشک ها در کشور ما، گرایش به درمان دارویی برای بیشتر مسائل دارند و روان درمانی را جدی نمی گیرند در حالی که در تغییر نگرش فرد، دارو تاثیری ندارد. از سوی دیگر، نمی توان از روان درمانی برای همه افراد استفاده کرد. حداقلی از تفکر منطقی برای موثر بودن روان درمانی مورد احتیاج است. بهترین توصیه به مردم این است که اول به دیدار روان شناس بروند و در صورت احتیاج به وسیله روان شناس به روان پزشک ارجاع داده شوند. البته و متاسفانه در کشور ما مردم دوست دارند تمام مسائل آن ها سریع و با کمترین کوشش حل گردد.

در نتیجه گرایش به دارودرمانی هم بیشتر است. حتی پزشک های عمومی به راحتی دارو های اعصاب و روان را تجویز می نمایند، اما باید در نظر داشت که دارودرمانی برای بیشتر مسائل روحی و روانی آخرین مرحله درمان محسوب می گردد. برای فردی که به علت سبک رفتاری خود دچار مسائل ارتباطی شده است، تغییر سبک برخورد با دیگران چاره کار است که دارو هیچ کارکردی غیر از کاهش علایم به صورت موقت برای او ندارد.

روان شناس ها نباید اقدام به تجویز دارو نمایند

باید تاکید نمود که روان درمانی هم مثل هر شیوه درمانی دیگر محدودیت های خود را دارد. این باور که اگر از دارو های اعصاب و روان استفاده کنم تا آخر عمر وابسته به آن ها خواهم شد، نیز غلط است. اگر دارو به درستی تجویز گردد، مثل بقیه بیماری ها یک دوره درمان موقت دارد و پس از چندماه استفاده از دارو کنار گذاشته می گردد. طبق قوانین ایران، روان شناس ها نباید اقدام به تجویز دارو نمایند. برای تجویز دارو مجوز نظام پزشکی احتیاج است، اما روان شناس ها، دروس مربوط به داروشناسی و نحوه اثر آن ها را در دانشگاه مطالعه نموده اند، پس توان ارائه مشورت را دارند. در بحث تجویز دارو کشور در تمام بخش ها دچار مشکل است.

استفاده از آنتی بیوتیک ها بسیار رایج است و بسیاری از دارو ها در تمام حیطه ها و نه فقط سلامت روان، بدون نسخه پزشک در دسترس هستند. این عامل باعث افزایش سرانه مصرف دارو در کشور شده است. در نتیجه وقتی روان شناس ها با درخواست مکرر مراجعان برای دارو روبرو می شوند و با علم به این که برخی پزشک های عمومی هم مثل نقل و نبات دارو های ضد افسردگی و ضد اضطراب را تجویز می نمایند و تقریبا در همه خانه ها، دارو هایی مانند آلپرازولام، دیازپام و ... یافت می گردد عملا مجبور به توصیه دارو می شوند.

قطعا تجویز دارو توسط روان شناس مورد تایید نیست. از سوی دیگر، مداخله روان پزشک ها در روان درمانی بدون آموزش کافی هم مورد تایید نیست. یک روان شناس برای انجام روان درمانی حداقل 10 سال دوره دیده است، اما روان پزشک ها با یک دوره شش ماهه حق روان درمانی را دریافت می نمایند.

با همپوشانی کار روان شناس ها و روان پزشک ها چه کنیم؟

در نهایت باید گفت تداخل کار روان شناس ها و روان پزشک ها باعث آسیب دیدن جامعه می گردد. بهترین کار افزایش وجدان کاری در متخصصان و آگاهی دادن به مردم است و، چون همپوشانی بین حیطه کار روان پزشک ها و روان شناس ها وجود دارد، پس در صورت آگاهی دادن به مردم درباره تفاوت های این دو حرفه، افزایش وجدان کاری افراد و هدایت درست مراجعان، بهترین نتیجه حاصل خواهد شد.